Odrzucenie spadku za dziecko przed notariuszem.
Zgodnie z treścią art. 926 § 1 k.c., spadek można nabyć na podstawie testamentu albo ustawy. Nie można tej samej części spadku nabyć jednocześnie na podstawie ustawy, jak i na podstawie testamentu, chociaż można nabyć jedną część spadku na podstawie testamentu, a inną na podstawie ustawy. W przypadku gdy spadkobierca powołany jest i z testamentu i z ustawy, może jedno powołanie przyjąć (np. ustawowe), a dalsze odrzucić (np. testamentowe). Niekiedy jednak potencjalny spadkobierca czy to z ustawy czy z testamentu w ogóle nie chce nabywać spadku, w szczególności gdy spadkodawca pozostawił długi. Jeżeli spadkobierca nie chce nabywać zadłużonego spadku, może spadek odrzucić. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (Art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego). Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym (Art. 1015 § 3 Kodeksu cywilnego).
Spadkobierca będący osobą pełnoletnią co do zasady może samodzielnie spadek odrzucić przed sądem bądź notariuszem. W przypadku gdy spadkobiercą jest osoba małoletnia, spadek za nią odrzucają rodzice bądź jedno z nich (jeżeli oboje posiadają władze rodzicielską w tym zakresie). Czynność odrzucenia spadku traktowana jest jako czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka i co do zasady wymaga zgody sądu rodzinnego bądź sądu spadku w przypadku gdy oświadczenie o odrzuceniu spadku składane jest przed sądem w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym.
Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przed notariuszem nie zawsze wymaga zgody sądu.
Zgodnie z art. 101 § 1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego albo, w przypadkach wskazanych w art. 640 (indeks 1) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, sądu spadku dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Od powyższej reguły są jednak wyjątki. Zgodnie z art. 101 § 1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli dziecko jest powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica, to czynność polegająca na odrzuceniu spadku w imieniu dziecka przez rodzica, któremu w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska, gdy jest dokonywana za zgodą drugiego z rodziców, któremu również w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska, albo gdy jest dokonywana wspólnie, nie wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego albo, w przypadkach wskazanych w art. 640 (indeks 1) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, sądu spadku – jeżeli spadek odrzucają inni zstępni rodziców tego dziecka.
Z powyższego wynika, że zgoda sądu na odrzucenie spadku przez dziecko przed notariuszem nie jest wymagana, w przypadku łącznego spełnienia się poniższych warunków:
Zgodnie z art. 641 § 1. Kodeksu postępowania cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku powinno zawierać:
A ponadto, zgodnie z § 2 tego przepisu oświadczenie powinno również zawierać wymienienie wszelkich wiadomych składającemu oświadczenie osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych, jak również wszelkich testamentów, chociażby składający oświadczenie uważał je za nieważne, oraz danych dotyczących treści i miejsca przechowania testamentów.
Zgodnie z art. 641 § 3 (indeks 1) Kodeksu postępowania cywilnego rodzic, składając w imieniu dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku, oświadcza o:
– chyba że przed złożeniem oświadczenia zostało wydane zezwolenie sądu na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka w postaci odrzucenia spadku.
Zgodnie z art. 641 § 32 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oświadczenie w zakresie treści wskazanej w art. 641 § 3 (indeks 1) pkt 1-4 Kodeksu postępowania cywilnego składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Z dalszych przepisów wynika, że jeżeli oświadczenie jest składane przed sądem albo notariuszem, przed jego odebraniem sędzia albo notariusz uprzedza składającego oświadczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Jeżeli oświadczenie jest składane na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym, składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w jego treści klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.